Кредит – сыйлық  емес. Қайтаруды кейінге  қалдырмаған  дұрыс 

Кредитті  қайтару –   бұл өте   жауапты үдеріс  және  отбасылық  бюджет  үшін  сынақ. Банк айыппұлдар  мен  өсімпұлды  есептемес  үшін  шарттың  барлық  талаптарын  сақтау  маңызды. Мерзімі  өткізілген  әрбір күн борыштың  ұлғаюына  әкеледі  және сіздің  кредиттік тарихыңызды нашарлатады.

Өтеу  әдісі: кредит бойынша  төлеу  қалай  тиімді?

Кредит ресімдеу  кезінде банк  менеджері сізге оны өтеудің  түрлі  нұсқаларын ұсынады. Барлығы  екі  өтеу  түрі  бар – аннуитеттік  және сараланған. 

Аннуитеттік  төлем  кредиттеудің  бүкіл  мерзіміне созылатын  тең айлық  төлемдерді  білдіреді. Сомаға: несиелік  берешектің бір  бөлігі, есептелген  пайыз,  банктің қосымша  комиссиялары  мен  алымдары  кіреді.  Бұл ретте кредитті  өтеудің  бірінші  айлары (немесе  жылдары) төлемнің  басым  бөлігін – пайыздарды, ал  аз  бөлігін – негізгі  борыштың  өтелетін бөлігін  құрайды. Кредиттеудің соңына  қарай тепе-теңдік өзгереді:  басым  бөлігі  негізгі  кредитті  өтеуге, аз  бөлігі – пайыздарға жұмсалады.  Төлемнің  бұл  түрі   көп емес  тұтынушылық  кредиттер үшін қолайлы:  сіз  төлем  сомасын  нақты  білесіз  және  бюджетті  алдын ала  жоспарлайсыз.

Сараланған төлем -   кредиттеу  мерзімі  ішінде теңбе-тең азаятын  теңдей  емес  ай сайынғы  төлемдер. Төлемнің  ең  көп  бөлігі —  мерзімнің бірінші ширегінде, ең  азы — төртінші  ширегінде жүргізіледі. «Орта» төлемдер әдетте аннуитеттегі сияқты.  Ай сайын  негізгі  борыш  теңдей  үлеске азаяды, пайыз  болса  берешектің  қалдығына  есептеледі. Сондықтан транш  сомасы  төлемнен  төлемге  өзгереді.
Бұл тәсіл  ұзақ мерзімді  кредиттер үшін  жақсы  және  банкке төленетін  пайыздар бойынша  төлемді үнемдеуге  мүмкіндік  береді.  

Біз Ұлттық Банк сайтының калькуляторында жылдық тиімді өтеу мөлшерлемесі 33% және банк комиссиясы 0 теңге 6 айға берілген 300 000 теңге болатын кредитті өтеудің екі түрін есептедік. 

Төменде -  жылдық  тиімді  өтеу  мөлшерлемесі 18% және  банк комиссиясы 0 теңге  10 жылға  10 000 000 теңге  болатын кредит бойынша  есептеу келтірілген.  Сараланған  төлемдер кезінде  сіз  банкке  аз  төлейтініңіз анық.  

Кредитті  төлеуге  байланысты проблемалар:  оның  жолы  бар         

Әр адамдың  өмірінде  төтенше  жағдай  туындауы  мүмкін: жұмысты  жоғалту,  оқыс жағдай, жазатайым оқиға, денсаулыққа  байланысты  проблемалар немесе  отбасылық  қиындықтар. Осының  нәтижесі  ретінде – кредит бойынша айлық  жарнаны төлеу  үшін  ақшаның  болмауы.  Өзіңізді  осындай  жағдайдан  сақтандыру үшін резервтік қор құруды ойластырыңыз,  онда  кредит  бойынша  екі  немесе  үш айлық  төлемдерге  тең  сома болуға  тиіс.

Егер резерв болмаса,  дереу  банкпен  байланысып, менеджермен келісуге  дайындалыңыз. Банк  эмоцияларға сенбейді, бірақ  фактілерді  қарайды:  жұмыстан  босату туралы  бұйрықты  немесе  емханадан  анықтаманы  көрсетіңіз. Шындықты  айтыңыз:  егер  сіз  жұмысқа  келесі  айдан бастап  шығатын  болсаңыз,  жұмысқа  орналасу  туралы  жаңа  шартты  көрсетіңіз және  2 айдан соң  төлем жасауды  бастайтындығыңызға  уәде  беріңіз. 

Егер  сіз  осы  уақытқа  дейін кредитті  мерзімінде  төлеп  келсеңіз,  онда банктің сізге  мүмкіндік  беріп, төлемдерді кейінге қалдыруды  ұсынуының ықтималдығы  көбірек. Банк  берілген  ақшаның қайтарылуына  мүдделі. Бастысы қашпасаңыз болды,  мерзімінің кейінге  қалдырылуын  және  тұрақсыздық  айыбының  есептелгенін  тосып  жүрмеңіз.

Мен  кредит үшін  ақша  төлеп жүрген  жоқпын:  не  болады?

Егер  сіз  кредит бойынша міндеттемелерді төлемесеңіз,  онда  банк заңда  және  банктік  қарыз  шартында  жазылған  шараларды қабылдайды. Мысалы, сіз  кредит  бойынша ақы төлеуді  тоқтатыңыз және  банктің  қоңырауына жауап  бермейсіз. Онда  мынадай  жағдай  орын  алады:

• Банк  шартта  көзделген  тұрақсыздық айыбын  есептей  бастайды. Заң  бойынша  90 күн ішінде  тұрақсыздық  айыбының мөлшері  мерзімі  өткен  әрбір күн  үшін  мерзімі  өткен соманың  0,5%-нан аспауға  тиіс. Әр күн сайын  банк  алдындағы берешек өсетін  болады.  Мерзімі  өткен соң 30 жұмыс күні  ішінде банк  кредит  бойынша төлеу қажеттілігі және  мерзімін  өткізіп алған кездегі  айыппұл санкциялары туралы  хабардар етеді.  
• Егер Сіз  кредит бойынша төлем жасамауды жалғастырсаңыз, онда  банк  сіздің  банктік шоттарыңыздағы  ақшаға  төлем  талабын  қоятын  болады. Мысалы,   сіздің карточкаңызға  аударылатын  жалақы борыш есебіне кететін  болады. Банк  мемлекеттік бюджеттен  төленетін  жәрдемақыға, әлеуметтік  немесе  тұрғын  үй  төлемдеріне және  білім беру  жинақ салымдары туралы  шарт  бойынша  шоттарға  ғана тиісе алмайды.
• Банк  сотқа  борыш  сомасын  өндіріп алу  туралы жүгіне алады  және  кепіл мүлкін  сотқа  дейін  немесе сот  тәртібінде сата  алады.   Заң сізді  банктік  кредит  бойынша  айыппұлдың үнемі  өсуінен  қорғайды: кредит  бойынша мерзімі  өткен  180 күннен  кейін банк тұрақсыздық  айыбын  есептеуді  қояды. Егер  сіз мерзімі  өткен  кредит  бойынша  төлеуді  бастасаңыз, онда негізгі  борыш  және  пайыздар  бойынша берешек,  содан кейін  ғана  айыппұлдар  мен  өсімпұлдар  өтеледі. 

Кредитті өтеу бойынша нені білген жөн:

• Кредитті мерзімінде қайтару және мерзімін өткізіп алмау маңызды.
• Кредитті өтеудің екі тәсілі бар. Аннуитеттік төлемдер кезінде сіз қарызды бірдей сомамен қайтарасыз. Сараланған төлемдер пайыздар бойынша үнемдеуге мүмкіндік береді және сондықтан ұзақ мерзімді кредит кезінде анағұрлым пайдалы.
• Төтенше жағдай кезінде бұл жайлы банкті міндетті түрде хабардар етіңіз.
• Егер Сіз кредит бойынша төлем жасамасаңыз, банк заң бойынша шоттарды оқшаулай алды және кепіл мүлкін сата алады.