Соңғы уақытта интернетте «армандағы жұмыс» жайлы жарнамалар жиілеп кетті: жоғары табыс, аз талаптар, жылдам төлем. Алғаш қарағанда бұл – оңай табыс табудың мүмкіндігі сияқты көрінеді, бірақ мұндай «вакансиялардың» артында көбіне алаяқтар тұрады.

Әдемі уәделердің артында шын мәнінде не бар және оның немен аяқталуы мүмкін екенін Fingramota.kz айтып береді.

«Жоғары табыс» тұзағы

Мұндай жарнамаларда құжат ресімдеусіз қашықтан жұмыс ұсынады. Бұл тартымды естіледі: «бірнеше сағатта қомақты табыс», «тексерулерсіз», «кірістің кепілдігі». Жалақы көрсетілмейді, есесіне ақша аудару немесе «жұмыс берушімен» онлайн әрекеттесу сияқты қарапайым іс-әрекеттер үшін ірі сомалар уәде етіледі. Дәл осылай аталатын «дропперлерді» өз сызбаларына тартады.

«Дропперлер» деген кімдер?

Дроппер (немесе «дроп») — бұл басқа біреудің ақшасын аудару үшін өз картасын немесе есеп шотын беретін адам. Кейде ол бұл әрекетті жеңіл табыс табу мақсатында саналы түрде істейді, ал кейде мүлде қатысып жүргенін түсінбейді. Қалай болғанда да дроппер алаяқтардың заңсыз қаражаттарын ізін жасыру және тергеуді қиындату үшін «өңдейтін» делдалға айналады.

Осындай қызметтер үшін дропперлерге аударым сомасының кішкене пайызын уәде етеді. Алайда шындық әлдеқайда қатаң: тергеушілер ең алдымен дәл дропперлерге тоқтайды. Заң бойынша олар алаяқтыққа қатысы бар тұлғалар ретінде саналады.

Дропперлерді тағы қандай салаларда қолданады?

•    Жалған интернет-дүкендер. Дроп «онлайн‑дүкеннің» директоры ретінде тіркелуі мүмкін, онда сатып алушылар шын мәнінде жоқ тауар үшін алдын ала төлем жасайды. Ақша алынғаннан кейін сайт жоғалып кетеді, ұйымдастырушыларды табу мүмкін болмайды, ал дроппер барлық жауапкершілікті өз мойнына алады.

•    Курьерлік қызметтер. Алаяқтар «курьер» немесе «менеджер» вакансияларын жариялап, үміткерден құжат пен банк картасының сканын «ресімдеу үшін» жіберуді сұрайды. Содан кейін олар жоғалып кетеді, ал құжаттар мен мәліметтерді өз схемаларында пайдаланады.

Ешқашан жеке мәліметтерді, құжат скандарын, карта деректемелерін, PIN немесе SMS кодтарын жібермеңіз. Сенімді компаниялар әңгімелесу кезінде де, келісімшарт жасалғаннан кейін де мұндай ақпаратты сұрамайды.

Бұл неге қауіпті?

2025 жылғы 16 қыркүйектен бастап Қазақстанда дропперлік үшін жеке қылмыстық жауапкершілік енгізілді (Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 232‑1-бабы):

• Өз картасы немесе шотын беру — 3 жылға дейін бас бостандығынан айыру;
• Үшінші тұлғалар мүдделері үшін аударымдар мен төлемдер жасау — 5 жылға дейін;
• Қасақана басқа адамның қолжетімділігін қылмыстық схемаларда пайдалану — 7 жылға дейін.

Яғни, жеңіл табыс іздеген әрекет қылмыстық жауапкершілікке және беделдің бұзылуына әкеп соғуы мүмкін.

Қауіп тобында кімдер бар?

Алаяқтар ең алдымен студенттер мен жасөспірімдерді аңдып жүреді. Бұл аудиторияның тәжірибесі аз, көбіне «жылдам табыс табу» ниеті бар және жаңа нәрселерді сынап көруге дайын. Сондықтан «құжат ресімдеусіз жеңіл жұмыс» туралы жарнамалар көбінесе жастарға бағытталған. Алайда жұмыссыздар мен қарттар да, әсіресе ақшаға шұғыл мұқтаж болса, қауіпке ұшырауы мүмкін.

«Дропперлерден» қалай қорғануға болады?

• «Тегін дүние» мен бірнеше сағатта жоғары табысқа сенбеңіз.
• Вакансияларды және жұмыс берушілерді тексеріңіз: шын компаниялар шарт жасайды және ресми түрде ресімдеуді жүргізеді.
• Картаңыздың, логиндеріңіздің, парольдеріңіздің, ЖСН/ИИН және SMS кодтарыңызды үшінші тұлғаларға ешқашан бермеңіз.
• Егер сізді күмәнді схемаға тартпақ болса, дереу құқық қорғау органдарына хабарласыңыз.

Еске сақтаңыз: алаяқтар әдейі тез ақша тапқысы келетіндерді нысанаға алады. Көбінесе бұл студенттер мен жастар. Алаяқтардың қолшоқпары болмаңыз  — картаңыз бен деректеріңіз тек сізге тиесілі.