Жыл сайын онлайн шопингке басымдық беретін адамдар саны артып келеді. Бұл өте ыңғайлы, себебі интернетке қосылған кез келген жерде тәуліктің кез келген уақытында сауда жасауға болады. Алайда, желіде киберқатерлер әрдайым бар, сондықтан сақ болу және алаяқтардан қалай қорғану керектігін білу маңызды. Бұл туралы Fingramota.kz толығырақ айтып береді. 

Онлайн алаяқтар сатып алушыларды қалай алдайды? 

Тұзақ №1. Танымал сайттардың жалған көшірмелері 

Алаяқтар белгілі сайттардың жалған нұсқаларын жасайды және оларды нақты интернет-дүкендерден ажырату кейде қиын, бірақ бұл мүмкін, өйткені олар сайт атауындағы әріптерді ауыстыра алады немесе баннерді сәл өзгерте алады. Мұндай интернет-ресурстарда сатып алушылардан толық банк деректемелері көрсетілген элементтерді қамтитын пішіндерді толтыру ұсынылады. Бұл ақпаратты алғаннан кейін алаяқтар ақшаны алып, кредит алуға және басқа да заңсыз әрекеттерді жасай алады.

Тұзақ №2. Алаяқтық сатылымдар 

Алаяқтар азаматтарға үлкен жеңілдіктермен акцияларға қатысуды ұсынады. Жеңілдік тек бірнеше сағатқа ғана созылады деп мәлімдеп, тіркелуді талап етеді. Тиімді шарттарға қызыққан сатып алушылар алдын ала төлем жасайды, содан кейін алаяқтар байланыссыз қалады.

Тұзақ №3. Есептік жазбаларды ұрлау 

Алаяқтар сатып алушылардың интернет-дүкендердегі тіркелгілеріне, банк карталары тіркелген есептік жазбаларына қол жеткізеді. Олар карта иесі байқамай тұрып, сатып алуды жүзеге асырады. Себебі, барлық әрекеттер жеке есептік жазба арқылы жасалды.

Тұзақ №4. Тауарлар туралы жалған хабарландырулар 

Алаяқтар өздерін сатушы ретінде көрсетіп, түрлі тауарлар туралы жарнамаларды орналастырады. Сатып алушы тауарды сатып алғысы келгенде, олар тауарды тек пошта арқылы жіберетінін айтады. Жаңа жеткізу қызметін ұсыну арқылы алаяқтар төлем жасау үшін сілтеме жібереді. Сатып алушы сол жерде картасының мәліметтерін енгізсе, картасынан барлық ақша шешілген соң, "сатушы" із-түзсіз жоғалады.

Алаяқтықтан қалай сақтануға болады? 

Онлайн сатып алу кезінде қарапайым қауіпсіздік ережелерін сақтаңыз. Олардың негізгілерін атап өтейік:

Ресми қосымшаларды жүктеу. Онлайн-дүкендердің қосымшаларын тек Google Play немесе App Store арқылы жүктеңіз. Олардың пікірлерін алдын ала оқып шығыңыз. Құрылғыңыздың қауіпсіздік параметрлерінде ресми емес дүкендерден бағдарламаларды орнатуға рұқсат бермеңіз.

Сілтемелерді тексеру. «Сатушылардан» SMS, push-хабарламалар немесе электрондық пошта арқылы келген күмәнді сілтемелерге ешқашан өтпеңіз. Акциялар туралы ақпаратты нақтылау үшін дүкеннің ресми нөмірлеріне қоңырау шалыңыз. Сенімді дүкендер сізден төлемдерді немесе балама төлем әдістерін талап етпейді.

Құжаттарды талап ету. Онлайн-дүкендердегі сатушылар төлем құжаттары мен шот-фактураларды ұсынуға міндетті. Егер сатушы бас тартса, бұл сізге күмән тудыруы керек.

URL мекенжайларын тексеру. Сайт арқылы сатып алулар жасаған кезде, әрқашан онлайн-дүкендердің URL мекенжайларын тексеріңіз. Егер https:// мекенжайындағы «s» әрпі жоқ болса, сіз алаяқтық сайтқа кіріп кетуіңіз мүмкін.

Қауіпсіз желілерді пайдалану. Тауарларды тек өзіңіздің Wi-Fi желіңіз арқылы сатып алыңыз. Қоғамдық желілер қауіпті болуы мүмкін және алаяқтарға картаңыздың деректері, жарамдылық мерзімі мен артқы үш таңбалы коды сияқты жеке ақпаратқа қол жеткізуге мүмкіндік беруі мүмкін.

Цифрлық карталармен төлем жасау. Онлайн-сатып алулар үшін бөлек, шектеулі сомасы бар, мысалы, виртуалды карта ашыңыз. Бұл алаяқтық жағдайда шығындарыңызды шектейді.

Гаджеттерді қорғау. Барлық құрылғылардағы антивирустық бағдарламалық жасақтаманы үнемі жаңартып отырыңыз және күрделі құпиясөздер жасап, оларды мезгіл-мезгіл өзгертіңіз. Мүмкін болса, биометриялық идентификацияны орнатыңыз.

Қауіпсіз зарядтау құрылғыларын пайдалану. Тек өзіңіздің зарядтау құрылғыңызды пайдаланыңыз – бұл бір қарағанда оғаш болып көрінуі мүмкін, бірақ алаяқтар қоғамдық USB зарядтағыштарға хакерлік құрылғыларды орнату арқылы құпия ақпараттарды ұрлауы мүмкін.

Бейтаныс адамдарға сенбеңіз. Егер сізбен курьер байланысқа шығып, сіз дәл сатып алмаған немесе жеткізу мерзімін есіңізде жоқ тауарды жеткізу туралы хабарласа, абай болыңыз. Алаяқтар соңғы уақытта курьерлер ретінде маскировка жасап, тауарды алу үшін SMS арқылы келген кодты айтуды сұрайды. Қауіпсіз болу үшін, сізге қоңырау шалған немесе хабарлама жіберген ұйыммен байланысып, мәліметтерді нақтылаңыз.

Цифрлық гигиенаның осы қарапайым ережелерін сақтау арқылы сіз онлайн алаяқтардың құрбаны болудан аулақ боласыз. Ақпаратпен достарыңызбен және жақындарыңызбен бөлісіңіз.

Өздеріңізді, ақшаңызды сақтаңыз және Fingramota.kz-пен бірге қаржылық сауаттылығыңызды арттырыңыз!