Инвестициялау – бұл қаражатты әр түрлі қаржы құралдарына орналастыру арқылы капиталды көбейтудің тиімді әдісі. Инвестициялық қызметтің негіздерін игере отырып, азаматтар ұзақ мерзімді табыс көздерін қалыптастырып, жеке қаржылық әл-ауқат деңгейін арттыра алады. 

Алайда, бастапқы кезеңде әдеттегі қателіктерден аулақ болу және нарыққа тән тәуекелдер туралы хабардар болу өте маңызды. Толығырақ Fingramota.kz-пен бірге қарастырайық. 

Инвестициялау пайда табу немесе активтердің құнын арттыру мақсатында меншікті қаражатты пайдалану дегенді білдіреді. Қарапайым тілмен айтқанда, бұл ақша сіз үшін жұмыс істей бастайтын процесс. 

Инвестициялық қызметті бастаудың екі негізгі тәсілі бар:

1. Бағалы қағаздар нарығына кәсіби қатысушы — брокерден шот ашу;

2. Арнайы компания басқаратын активтердің әртараптандырылған жиынтығы болып табылатын инвестициялық пай қорының (ИПҚ) пайларын сатып алу. 

Бірінші жағдайда инвестор қаржы құралдарын сатып алу және сату туралы дербес шешім қабылдайды. Екіншіден, қаражатты басқаруды кәсіби басқарушы компания жүзеге асырады.

Сенімді брокерді қалай таңдауға болады 

Брокерлік қызметтерді Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің (ҚНРДА) лицензиясы бар және қор биржасының қатысушылары болып табылатын ұйымдар ғана ұсына алады.

Лицензияның болуы компания қызметінің реттеушінің бақылауында болуын және инвесторлар құқықтарының қолданыстағы заңнамамен қорғалуын қамтамасыз етеді. Лицензияланған брокерлердің өзекті тізімі Агенттіктің www.gov.kz ресми сайтында орналастырылған. 

Маңызды! Лицензиясы жоқ адамдармен және компаниялармен өзара әрекеттесу кезінде абай болу керек. Көбінесе олар «қысқа мерзімде жоғары кірісті» уәде етеді, бұл жосықсыз әрекеттің белгісі. 

Инвесторлардың құқықтарын қорғау 

Қазақстанда халықтың инвестициялық өнімдерге деген қызығушылығы артып келеді. Бағалы қағаздар орталық депозитарийінің деректері бойынша Орталық депозитарийдің номиналды ұстау жүйесіндегі (KCSD) брокерлік шоттардың жалпы саны 2025 жылғы 1 мамырдағы жағдай бойынша 4 064 165-ке жетті. 

Бөлшек инвесторлардың құқықтарын қорғауды және қаржы нарығының тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін Агенттік ашықтықты арттыруға және тәуекелдерді азайтуға бағытталған бірқатар жүйелі шараларды іске асыруда.

1. Инвесторлардың тәуекел-бейінін анықтау

Брокерлер инвестициялық ұсыныстар берілгенге дейін клиенттің тәуекел-бейінін бағалауға міндетті.

Барлық инвесторлар білім деңгейіне, тәжірибесіне және қаржылық мүмкіндіктеріне қарай «білікті» және «біліктілігі жоқ» деп жіктеледі.

Бір немесе бірнеше өлшемшарттарға сәйкес келетін жеке тұлғалар білікті деп танылуы мүмкін:

•    кәсіптік білімнің немесе сертификаттардың болуы (CFA, FRM, CIIA);

•    қаржы нарығында расталған жұмыс тәжірибесі;

•    заңнамада белгіленген сомаға активтердің болуы.

Бөлшек инвестор өз білімін растау және құралдардың кеңейтілген тізбесіне қол жеткізу үшін брокерден сынақтан өте алады.

2. Нарықтағы айла-шарғыға қарсы іс-қимыл

Бағалы қағаздар нарығында сауда-саттықтың ашықтығы мен әділ баға белгілеуді арттыру үшін қаржы құралдарын айла-шарғы жасау белгілері кеңейтілді.

ҚНРДА нарықтық сигналдарды бұрмалауға немесе актив бағасын жасанды түрде өзгертуге бағытталған әрекеттерді анықтау үшін операцияларға тұрақты мониторинг жүргізеді.

Мысалы, егер нарық қатысушылары белгілі бір акцияның айналасында жалған шу шығарып, оның құнын жасанды түрде көтерсе, мұндай әрекеттер айла-шарғы ретінде жіктелуі және әкімшілік жауапкершілікке әкелуі мүмкін.

3. Лицензияланбаған делдалдармен күресу

Қаржы реттеушісінің лицензиясы жоқ компаниялардың қаржы және валюта нарықтарында қызмет көрсетуіне тыйым салу енгізілді.

Бұл азаматтарды жосықсыз ұйымдардан, оның ішінде «кепілдендірілген кірістілігі» бар инвестицияларды ұсынатын шетелдік онлайн-платформалардан қорғаудың маңызды шарасы.

Мұндай ұсыныстар көбінесе нақты активтері мен қызмет үшін заңды негіздері жоқ қаржы пирамидалары болып табылады

Толығырақ "Бағалы қағаздар нарығы " бөлімінде оқыңыз