М икрокредит алғысы келетін ә рбір адам болашақта оны өтей алу мүмкіндігі оның кірісіне, яғни төлем қабілет тілігіне тікелей байланысты екендігін естен шығармауы тиіс. Қолданыстағы заңнамаға сәйкес, егер қарыз алушының барлық кредиттері бойынша төлемдер оның кірісінің 50% - нан асатын болса, микрокредит алу мүмкін емес.
Жеке бюджетіңіз үшін микрокредитті қалайша дұрыс және қауіпсіз алуға болатыны жөнінде Fingramota.kz-ке Қазақстанның микроқаржы ұйымдары қауымдастығының директоры Ербол Омарханов айтып берді.
Микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымға, яғни МҚҰ-ға, кредиттік серіктестікке, ломбардқа немесе онлайн-кредиторға өтініш жасамас бұрын микрокредиттің «дұрыстығын» тексерудің бес қадамын зерделеңіз.
№1 қадам. Микрокредит алғыңыз келетін ұйымның лицензиясы болуын тексеріңіз
2021 жылғы 1 қаңтардан бастап микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын барлық ұйымдар (бұдан әрі – микроқаржы ұйымдары, МҚҰ) ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің (бұдан әрі – Агенттік) реттеу аясына кіреді.
2022 жылғы 1 шілдедегі жағдай бойынша Қазақстан Республикасының микроқаржы секторында 246 микроқаржы ұйымы бар, олар жеке тұлғаларға Агенттіктің берген тиісті лицензиясының негізінде микрокредиттер беруге құқылы. Агенттік лицензияланған ұйымдардың тізімін өзінің www.gov.kz сайтында «Рұқсаттар мен хабарламалар тізілімі» бөлімінде орналастырады. Микрокредиттер беру жөніндегі қызметті жүзеге асыруға берілген лицензия ұйымның қаржылық реттеушінің бақылауында екенін және өз қызметін Қазақстан Республикасының микроқаржылық қызмет туралы заңнамасына сәйкес жүргізетінін куәландырады.
Сол себепті ешбір жағдайда тиісті лицензиясы жоқ компанияларда тауарды бөліп төлеуді ресімдеуге немесе қарыз түріндегі ақшалай қаражат алуға болмайды. Мұндай компаниялардың қызметі заңсыз, және де мұндай компаниялармен жасалған қарыз шарттары бойынша пайыздар мен өсімпұлдар тұтынушының болашақта төлей алмайтындай мөлшерге дейін жетуі мүмкін. Микроқаржы ұйымдарының атын бүркемеленіп, жалған кредиттер ресімдеу үшін азаматтардың дербес және төлем деректерін алу мақсатында оларға психологиялық қысым көрсететін алаяқтар жасырынып жүреді.
Жалған микрокредиттер беруге қарсы іс-қимыл жасау мақсатында Агенттік 2021 жылғы мамырдан бастап онлайн-микрокредиттер беру кезінде қарыз алушыларды идентификаттау тәртібін қатаңдатты. Енді онлайн-микрокредит беру үшін микроқаржы ұйымы мынадай үш тәсілдің бірімен клиентті идентификаттауға міндетті:
- электрондық цифрлық қолтаңба арқылы;
- Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Сәйкестендіру деректерімен алмасу орталығының сервисі арқылы қарыз алушыны биометриялық идентификаттау жолымен;
- жеке деректерді екі факторлы тексеру және нақты уақыт режиміндегі қарыз алушының бейнесі арқылы.
Бұған қосымша 2022 жылғы қаңтардан бастап МҚҰ клиент көрсеткен абоненттік нөмірді ұтқыр байланыс операторларының деректерімен салыстырып тексеруді жүзеге асыруға міндетті.
Ал 2022 жылғы 16 қаңтардан бастап Агенттік азаматтарда жалған берешектің туындауына жол бермеу және олардың мүдделерін қаскүнемдердің әрекеттерінен қорғау үшін алаяқтық тәсілмен ресімделген микрокредит бойынша берешекті реттеу тәртібін енгізді. Енді азамат микрокредитті заңсыз ресімдеу туралы құқық қорғау органдарына жүгінген кезде МҚҰ күнтізбелік үш күн ішінде жалған микрокредит бойынша сыйақы есептеуді тоқтата тұруға және клиент бойынша талап-арыз жұмысын тоқтатуға міндетті.
МҚҰ-ның белгіленген тәртіпті мүлтіксіз және уақтылы орындауын қамтамасыз ету үшін Агенттік пен құқық қорғау органдары арасында өзара түсіністік пен ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойылды. Меморандумға сәйкес Агенттік жалған микрокредит фактісі расталған кезде МҚҰ-ның кредиттік бюродағы мәліметтерді түзету және берешекті есептен шығару бойынша шаралар қабылдауын мониторингтеуді жүзеге асырады.
№ 2 қадам. Микрокредит беру туралы шартты мұқият оқыңыз
Микроқаржы ұйымдарына қарыз алушылардан қандай да бір комиссия алуға, сондай-ақ азаматтардың еркінен тыс микрокредит сомасынан төленетін қосымша қызметтерді жүктеуге тыйым салынғанын білу керек.
Микрокредит сомасынан ақшаны ұстап қалу жағдайын болдырмау үшін шартқа қол қойғанға дейін микроқаржы ұйымының сайтында орналастырылған ақпаратпен өте мұқият танысу қажет. Ал микрокредитті рәсімдеу барысында микрокредит беру туралы шарттың мәтінін мұқият оқып шығыңыз. Бұл ретте заңнамада жосықсыз кредиторлар пайдаланатын ұсақ қаріптермен жазылған қандай да бір құйтырқы талаптарды болдырмау үшін шартты рәсімдеуге қойылатын талаптар белгіленген.
Мәселен, микрокредит беру туралы шарт мыналарды қамтуы тиіс: шарттың жалпы талаптары; қарыз алушы мен микроқаржы ұйымының құқықтары; микроқаржы ұйымына арналған шектеулер; міндеттемелерді бұзғаны үшін тараптардың жауапкершілігі; шарт талаптарына өзгерістер енгізу тәртібі; микрокредитті өтеу мерзімі; сыйақы мөлшерлемесінің мөлшері және СЖТМ. Сондай-ақ мынадай талаптар белгіленуі тиіс:
- шартты басып шығаратын қағаздың мөлшері (А4);
- шарт мәтінінің шрифті – «Times New Rоmаn» өлшемі кемінде 12, әдеттегі әріпаралық, бір жоларалық интервалмен және абзацтық шегіністі қолданумен.
Титулдық парақ микрокредиттің талаптарын, сомасын және мерзімін, сыйақы мөлшерлемесін, ЖТСМ, артық төлем сомасын, өтеу әдісі мен тәсілін, сондай-ақ шарт бойынша міндеттемелерді бұзғаны үшін айыпақының (айыппұлдың, өсімпұлдың) мөлшерін қамтитын, шарттың бірінші парағы болып табылады.
Көбінесе, микрокредит алуға арналған сауалнаманы толтырған кезде қарыз алушыға арналған тармақтарда белгілер қойылады, оған сәйкес қарыз алушыға қосымша қызметтер, микрокредит сомасынан ұсталатын төлем ұсынылады. Болашақта бұл ақпарат шартта көрсетіледі, ол сізге қол қоюға беріледі.
Толығырақ «Кредиттер» бөлімінен оқыңыз.
Фишингтік сайттарды қалайша тануға болады: негізгі проблемалары және пайдалы ұсынымдар
Жылдам, ыңғайлы және пайдалы: неліктен автокөлік иелері Еурохаттамаға назар аударуы керек
Жаңадан бастағандарға арналған инвестициялық қосымша қалай жұмыс істейді?
Жеке сот орындаушылары "қол сұғылмайтын" банк шотын бұғаттауға құқылы ма?
«Қол сұғылмайтын» шот туралы алты факт
«Стоп-кредит»: ол қалай жұмыс істейді және алаяқтардан қорғай алады ма