Міндетті автосақтандыру жол-көлік оқиғалары салдарынан зардап шеккен тарапқа төлемді қамтамасыз етеді, осылайша кінәлінің жауапкершілігін жабады. Сақтандыру құжаты болмаған жағдайда кінәлі азаматтық заңнама шеңберінде зардап шеккен адамға келтірілген зиянды өз бетінше өтейтін еді. 

Ел бойынша орташа сақтандыру сыйлықақысы 2024 жылы 15 мың теңгені құрайды, ал төлем мөлшері 2024 жылы 2 215 200 теңгеге дейін (600 АЕК) құрайды. Сақтандыру сыйлықақысы мен сақтандыру төлемінің мөлшері заңнамада белгіленген және АЕК-те айқындалған. АЕК-тің жыл сайынғы өзгеруіне байланысты төленетін және алынатын сомалар жыл сайын индекстеледі. Сақтандыру сыйлықақыларының мөлшері ұлғайған кезде төлем лимиттерін ұлғайтуға болады.

Басқа елдермен салыстырғанда міндетті автокөлікті сақтандыру құны көп емес. Салыстыру үшін Ресейдегі сақтандыру сыйлықақысының орташа сомасы – 7 300 рубль (36 500 теңге), Батыс Еуропа елдерінде – 500 еуро (262 500 теңге), АҚШ-та – 500 доллар (243 500 теңге).

Сақтандыру ұйымдарының негізгі массасы сақтандырудың осы сыныбында табыс таппайды. Олардың көпшілігінде шығындылық коэффициенті 90%-дан асады, ал кейбіреулерінде 150%-190%-ға жетеді. Бұл сақтандыру компаниялары сақтандыру сыйлықақылары түрінде жинағаннан көп төлейтінін білдіреді.

Міндетті автосақтандырудың әлеуметтік және жаппай сипатын ескере отырып, сақтандырудың бұл түрі автосалондарда сатып алынған қымбат «люкс» класты автокөліктердің құнын жабуға арналмаған. Сондықтан, егер сізде жаңа және қымбат автокөлік болса, міндетті автосақтандырудан басқа, ерікті автосақтандыруды (КАСКО) қосымша сатып алу керек.

Автокөлік иесінің үшінші тұлғалар алдындағы жауапкершілігі сақтандыру нысаны болып табылатын міндетті автосақтандырудан айырмашылығы, КАСКО автокөліктің өзін сақтандырады және клиенттің жеке қажеттіліктерін, соның ішінде автосалондардың бағасын қалпына келтіруді, түпнұсқа қосалқы бөлшектерді сатып алуды және клиенттің басқа да жеке қажеттіліктерін ескеруі мүмкін, бірақ, әрине, мұндай сақтандыру үшін көбірек төлеу қажет болады.

Қазіргі уақытта міндетті автосақтандыру бойынша залалды бағалауды сақтандырушы мамандандырылған бағдарламалық қамтылымның көмегімен немесе қызметтер көрсету туралы шарт негізінде бағалаушыларды тарта отырып дербес жүргізеді. Мамандандырылған бағдарламалық қамтылымға қойылатын талаптар заңнамада белгіленген.

Бұл ретте сақтандырушы үшін де, бағалаушы үшін де бірыңғай, есептеу жүзеге асыруға негіз болатын, залал мөлшерін есептеу әдістемесі сот-сараптамалық зерттеулер шеңберінде қолданылады. Бұл әдістеме қосалқы бөлшектер мен материалдардың құнына, жөндеу-қалпына келтіру жұмыстарына, көлік құралының, детальдары мен қосалқы бөлшектерінің тозуы мен нарықтық құнын есептеуге қойылатын талаптарды айқындайды.

Қосалқы детальдардың құнын және автокөліктің амортизациялық тозу мөлшерін айқындау шығын құнын есептеудегі негізгі проблема болып табылады. Бұл ретте сақтандыру омбудсманы амортизациялық тозуды есептеу калькуляторын іске асырды, ол омбудсманның www.omb.kz сайтында орналастырылған. Мәселен, сақтандырушы немесе бағалаушы анықтаған залал мөлшеріне күмәнданатын әрбір зардап шегуші бағалау туралы есеппен танысып, амортизацияны есептеуді өз бетінше қайта тексере алады.

Ұсақ жол-көлік оқиғалары бойынша сақтандыру төлемдерін реттеудің жеңілдетілген тәртібін енгізу («Еурохаттама») міндетті автосақтандыру бойынша сақтандырушылар жүзеге асыратын төлемдердің көлемін ұлғайтуға мүмкіндік берді. Егер бұрын ұсақ жол-көлік оқиғаларында жүргізушілер полиция келгенге дейін оқиға орнында өзара келісетін болса, қазір олар апаттық комиссар мен полицияны шақырмай, «Еврохаттама» ресімдейді. Зиянды өтеу үшін жол-көлік оқиғасына кінәлі адам емес, сақтандыру ұйымы төлейді.

«Еурохаттама» бойынша лимит 100 АЕК (шамамен 370 мың теңге) болып белгіленген, бұл зардап шеккен адамға фото/бейнетіркеу негізінде қысқа мерзімде онлайн төлем алуға мүмкіндік береді.

2024 жылғы 9 айдың ішінде  «Еурохаттама» аясында 9 363 өтініш берілді. Сақтандыру төлемдерінің жалпы сомасы
1 480 млрд теңгені, ал сақтандыру төлемін алудың орташа мерзімі 15 күнді құрады.

2019 жылғы 1 қаңтардан бастап автокөлік иелері сақтандыру ұйымының кеңсесіне бармай-ақ онлайн-режимде автосақтандыру құжатын сатып алу мүмкіндігіне ие болды.

2024 жылдың басынан бастап азаматтар сақтандырудың міндетті сыныптары бойынша сақтандыру төлеміне онлайн жүгінуге құқылы, бұл саланы цифрландыруды дамытудың келесі деңгейі болып табылады.

Сақтандыру ұйымдары құрған цифрлық сервистер тұтынушыға сақтандыру ұйымының кеңсесіне баруға уақыт жұмсамай, құжаттардың ең аз топтамасын бере отырып, өзі көрсеткен банктік шотқа сақтандыру төлемін қашықтан алуға мүмкіндік береді. Сақтандыру полисін ресімдеу үшін қажетті негізгі деректер Бірыңғай сақтандыру дерекқорын әр түрлі мемлекеттік дерекқорлармен біріктіру арқасында автоматты түрде толтырылады.

Сонымен бірге тұтынушы сақтандырушылардың цифрлық сервистері арқылы өз өтінімінің мәртебесін кеңсеге бармай немесе онлайн режимде сақтандыру ұйымдарының қызметкерлерімен байланыс жасамай-ақ біле алады. Сақтандыру ұйымдарының клиенттеріне міндетті автосақтандыру шартын жасасудан бастап сақтандыру төлемін алуға дейінгі сақтандыру қызметтерінің толық циклы қолжетімді. 

 Ақпарат көзі: ҚНРДА сайты