2021 жылдан бастап Қазақстан азаматтары өздерінің зейнетақы жинақтарының бір бөлігін жеке басқарушы компанияларға (ИПБ) сенімгерлік басқаруға беру мүмкіндігіне ие болды. Бұл құрал зейнетақы қаражатын инвестициялау стратегиясын өз бетінше таңдауға, олардың кірістілігін арттыруға және тәуекелдерді әртараптандыруға мүмкіндік береді.

Толығырақ Fingramota.kz-пен бірге қарастырайық.

Сенімгерлік басқару жүйесі қалай жұмыс істейді 

Бүгінгі күні Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры (БЖЗҚ) салымшыларының зейнетақы активтері Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің басқаруында. Алайда, салымшының өтініші бойынша қаражаттың бір бөлігі лицензияланған басқарушы компанияның басқаруына берілуі мүмкін.

Мұндай басқару БЖЗҚ мен басқарушы компания арасындағы арнайы шарт негізінде, сондай-ақ активтерді сақтауға жауапты кастодиан-банкпен кастодиандық шарт болған кезде жүзеге асырылады.

Қаражатты беру бірнеше шарттар сақталған жағдайда мүмкін болады:

• салымшы басқарушы компанияны таңдау немесе өзгерту туралы жазбаша өтініш береді;

• зейнетақы активтерін сенімгерлік басқару туралы қолданыстағы шарттың болуы;

• берілетін жинақтау көлемі жеке зейнетақы шотындағы (ЖЗШ) соманың 50%-нан аспайды;

• өтініш жылына бір реттен артық берілмейді;

• басқарушы компания қаржы нарығын реттеушінің барлық талаптарына сай болуға тиіс.

Егер салымшыда зейнетақы аннуитеті шарты жасалған болса, ол өзінің барлық зейнетақы жинақтарын сенімгерлік басқаруға бере алады.

БЖЗҚ өтінішті қарайды және құжаттардың толық топтамасы болған жағдайда қаражатты күнтізбелік 30 күн ішінде береді. Деректер толық болмаған жағдайда қор 5 жұмыс күні ішінде бас тарту туралы хабарлауға міндетті.

Маңызды: басқарушы компанияның алынған зейнетақы активтерін үшінші тұлғаларға басқаруға беруге құқығы жоқ. 

Зейнетақы активтерін қандай компаниялар басқарады 

2025 жылғы 1 қыркүйектегі жағдай бойынша Қазақстанда инвестициялық портфельді басқаратын бес компания жұмыс істейді: 

•    «Alatau City Invest» АҚ

•    «BCC Invest» АҚ (Банка ЦентрКредит еншілес компаниясы)

•    «Halyk Global Markets» АҚ (Қазақстан Халық Банкінің еншілес қоғамы) 

•    «Halyk Finance» АҚ

•    «Сентрас Секьюритиз» АҚ

Қаражатты басқаруға беру тәртібі туралы толық нұсқаулықпен БЖЗҚ-ның сайтындағы жадынамада танысуға болады: https://www.enpf.kz/ru/services/Invest/21669/.

2026 жылдан бастап енгізілетін жаңа қағидалар мен өзгерістер 

Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі басқарушы компаниялардың жұмысын бағалау жүйесіне маңызды өзгерістер енгізетін 2025 жылғы 16 қазандағы № 67 қаулыны бекітті.

2026 жылғы 1 қаңтардан бастап олардың қызметінің тиімділігі қазақстандық қор нарығын да, әлемдік қаржы алаңдарын да ескеретін композиттік индекстер (бенчмаркалар) бойынша бағаланатын болады.

Бұл басқару нәтижелерін объективті өлшеуге және жаһандық экономикалық үрдістерді ескеруге мүмкіндік береді. 

Сонымен қатар, басқарушы компаниялар консервативтіден тәуекелдіге дейін әр түрлі инвестициялық стратегияларды ұсына алады. Бұл салымшыларға мақсаттарына, жасына және тәуекелге дайындық деңгейіне байланысты қолайлы нұсқаны таңдауға мүмкіндік береді. 

Сондай-ақ инвестициялауға арналған құралдар тізімі кеңейтілді және шетел валютасындағы инвестиция лимиттері ұлғайтылды. Бұл басқарудың икемділігін арттырады және портфельді әртараптандыруға мүмкіндік береді.

Қабылданған шаралар зейнетақыны инвестициялау жүйесін айтарлықтай икемді, ашық және табысты етуге бағытталған.

Нәтижесінде:

•    зейнетақы активтерінің ұзақ мерзімді кірістілігінің өсуі;

•    басқарушы компаниялар арасындағы бәсекелестіктің күшеюі;  

•    азаматтардың қаражатын басқарудағы ашықтықтың артуы; 

•    инвестициялау стратегиялары мен құралдары түрінің көбеюі күтіледі.

Салымшылар нені білуі керек 

1.    Жинақтарды бермес бұрын таңдалған басқарушы компанияның рейтингі мен стратегиясын зерделеңіз.

2.    Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің сайтында лицензиясының бар-жоғын тексеріңіз.

3.    Компанияның кірістілік тарихымен және оның инвестициялық портфелінің құрамымен танысыңыз.

4.    Қаражатты аударуға қатысты барлық құжаттарды сақтаңыз.

5.    Есіңізде болсын, қаражат беру туралы шешімді жылына бір реттен артық қабылдауға болмайды.

Қолжетімді стратегияларды зерделеңіз және мақсаттарыңызға сәйкес келетін басқаруды таңдаңыз және қаржылық сауаттылығыңызды Fingramota.kz-пен бірге арттырыңыз!