Салымшылардың назарына: теңгемен салымдар бойынша өтемақы алуға өтініштер беру мерзімі аяқталуда

time 8.12.2022

Теңгемен депозиттерге өтемақы (сыйлықақы) алу үшін салымшылар депозиттерге міндетті кепілдік беру жүйесінің қатысушысы-банкке 2023 жылғы 1 қаңтарға дейін өтініш жолдауға тиіс. 

ҚДКҚ-ның мәліметтерінше, 2022 жылғы 11 қарашадағы жағдай бойынша 1,8 млн адам өтемақы алуға өтініш берген, бұл салымшылардың салымдары өтелуге жататын азаматтардың жалпы санының 35%-нан аз.

Қазақстанда салымшыларды қолдау мақсатында Жеке тұлғалардың ұлттық валютада орналастырылған депозиттері бойынша өтемақы (сыйақы) төлеу қағидалары (бұдан әрі – Қағида) әзірленді, ол 2022 жылғы 12 қыркүйектен бастап қолданысқа енгізілді.

Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігіне кері байланыс арналары арқылы келіп түскен өтініштердің мониторингі және талдауы көрсеткендей, екінші деңгейдегі банктердің басым көпшілігі халыққа Қағидалардың талаптары жөнінде ақпараттандыру және түсіндіру бойынша жұмыстың толық көлемде жүргізілмейтінін көрсетті. Кейбір банктердің фронт-офистерінің қызметкерлері азаматтарға консультациялар беру кезінде:

  • өтемақы алу тәртібіне қатысты толық ақпарат ұсынбайды;
  • салымшыларға депозиттерді қайта ресімдеуден, оның ішінде неғұрлым тиімді талаптармен ресімдеуден, сондай-ақ өтемақыға өтініштерді қабылдаудан бас тартады;
  • клиенттердің салымдарының жаңа салым ашумен салыстырғанда көрінеу тиімсіз талаптармен ұзартуды жүзеге асырады және басқалары.

Қандай салымдар бойынша мемлекеттен сыйлықақы алуға болады?

Өтемақыны тек 2022 жылғы 24 ақпанға дейін теңгемен ашылған депозиттер бойынша ғана алуға болады.

Өтемақы мынадай салымдар бойынша төленеді:

  • жинақ, яғни ақшаны ішінара алу құқығынсыз қайтарып алынбайтын депозит;
  • мерзімді салым (білім беру жинақтау салымдарын және тұрғын үй құрылыс жинақтарын қоса алғанда). Сыйлықақы тек осы салымдар бойынша және 20 миллион теңгеден аспайтын сомаға төленетін болады.

Бұл ретте, сыйлықақы мыналарға:

  • талап етілгенге дейінгі салымдарға, яғни банк белгісіз мерзімге ашатын және клиенттің бірінші талабы бойынша қайтарылатын салымдарға;
  • шартты салымдарға;
  • ағымдағы банктік шоттарға қолданылмайды.

Депозиттер бойынша өтемақы төлеу жеке тұлғаларға, резиденттерге және бейрезиденттерге, оның ішінде дара кәсіпкерлерге, жеке нотариустарға, жеке сот орындаушыларына, адвокаттарға, кәсіби медиаторларға төленуге тиіс.

Егер салымшының бір банкте бірнеше депозиті болса, онда өтемақы жалпы сомасы 20 млн теңге көлемінде төленеді. Ал егер салымшыда түрлі банктерде депозиттер болса, онда сыйлықақы әрбір салым бойынша ол да
20 млн теңге шегінде төленетін болады.

Салымшылар өздерінің теңгемен салымдары бойынша, егер:

  • олардың салымдарының мерзімі аяқталмаған немесе 2023 жылғы 23 ақпанға дейін (бір немесе бірнеше рет) ұзартылған;
  • банктік салым шарты тоқтатылмаған және салымшы өзінің барлық жинақтарын депозиттен толығымен алмаған жағдайларда сыйлықақы алуларына болады.

Өтемақы қалай есептеледі? 

Өтемақы төлеудің негізгі талабы – бұл 2022 жылғы 23 ақпанда операциялық күннің соңында депозитте болған сома және ол жыл бойына өзгеріссіз қалуы керек. Яғни, салымшы депозиттен ақша алмауы керек!

Егер салымшы, айталық, депозиттен қаражаттың бір бөлігін алған болса немесе шотты толықтырса, онда 2022 жылғы 23 ақпаннан бастап 2023 жылғы 23 ақпанды қоса алғанда кезеңдегі депозиттегі ең аз қалдыққа өтемақы төленуге тиіс.

Маңызды! Мемлекеттен ең жоғары сыйлықақы алу үшін бір жыл ішінде – 2022 жылғы 23 ақпаннан бастап қоса алғанда 2023 жылғы 23 ақпан аралығында депозиттен қаражат алмаған жөн! Егер шот бойынша қозғалыстар болған болса, онда осы депозитте бір жыл ішінде тіркелген ең төменгі сома өтелуге тиіс. Өтемақы төлеу үшін арнайы жеке шоттар ашудың қажеті жоқ!

Өтемақы төлеу тетігін бірнеше мысалдармен талдап көрейік.

№1 мысал. Егер 2022 жылғы 23 ақпаннан бастап 2023 жылғы 23 ақпанға дейін салымшының өтемақы төленетін депозиттегі сомасы 5 млн теңгені құраса және осы кезеңде толықтырылмаса және алынбаса, онда оған 10% мөлшерінде, яғни 500 мың теңге мемлекет сыйлықақысы есептелетін болады.

Егер осы кезеңде салымшы депозитті толықтырса немесе өз қаражатын ішінара алса, онда 10% мөлшеріндегі сыйлықақы осы кезеңдегі операциялық күннің соңында тіркелген ең төменгі қалдыққа есептелетін болады.

№2 мысал. Салымшының өтемақы төленетін депозитінде 2022 жылғы 23 ақпандағы күннің соңында 500 мың теңге болды. Бір жыл ішінде, 2023 жылғы 23 ақпанға дейін ол ақшаны ішінара алды, ал депозиттегі ең төменгі қалдық 200 мың теңге болды. Ол сондай-ақ депозитті толықтырды, нәтижесінде 2023 жылғы 24 ақпанда оның депозитіндегі сома 800 мың теңгені құрады. 10% мөлшеріндегі сыйлықақы 200 мың теңгеге есептелетін болады, себебі Қағидаларға сәйкес өтемақы ең төменгі қалдыққа есептеледі.

Банктер Проблемалық кредиттер қорынан (ПКҚ) және Қазақстанның орнықтылық қорынан (ҚОҚ) өтемақы сомасын алғаннан кейін 2 жұмыс күні ішінде салымшылардың ағымдағы банктік шоттарына сыйлықақыны есептейді. Ағымдағы шот болмаған жағдайда өтемақы төленетін депозит ашылған банкке жүгіну қажет.

Маңызды! Салымшылар Қағидаға сәйкес өтемақы алу үшін ақшаны толық алуға жол берілмейтінін есте сақтауы қажет.

Салымшы өтемақы алуға келісімін қалай растай алады? 

Есіңізде болсын! Өтемақы алуға келісіміңізді 2023 жылғы 1 қаңтарға дейін растау қажет. Көрсетілген мерзімде банкке келісім туралы өтініш бермегендерге өтемақы төлеу жүзеге асырылмайды.

Банктер салымшыларға өтемақы алу мүмкіндігі және өтініш беру арқылы келісім беру қажеттілігі туралы хабарлайды. Өтініш беру тәртібі мен тәсілін банк айқындайды.

Өтініште салымшылар мыналарды көрсетуі керек:

  • тегі, аты, әкесінің аты (бар болса);
  • жеке сәйкестендіру нөмірі (ЖСН).

Өтініште салымшы:

  • өтемақы алу үшін;
  • ПКҚ, ҚОҚ және ҚДКҚ (Қазақстанның депозиттерге кепілдік беру қорына) ақпаратын, оның ішінде банктік және заңмен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын ақпаратты ұсынуға;
  • өтемақы төлеу үшін ПКҚ және ҚДКҚ дербес деректерді жинауға және өңдеуге өзінің келісімін береді.

Қосымша ақпарат алу үшін қайда жүгіну керек? 

Өтемақы төлеу Қағидалары бойынша сұрақтар туындаған жағдайда азаматтар «1477» нөмірі бойынша ҚР Үкіметімен бірлесіп теңгемен салымдарды қорғау бағдарламасын іске асыратын Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне жүгіне алады.

Қаржылық көрсетілетін қызметтерді тұтынушылар өз құқықтарын қорғау үшін ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігіне (бұдан әрі – Агенттік) egov.kz порталы, «e-Otinish» ақпараттық жүйесі арқылы, не А15С9Т5, Алматы қаласы, Көктем-3 шағын ауданы, 21-үй мекенжайы бойынша жазбаша жүгіне алады.

Өңірлердің тұрғындары тұрғылықты жері бойынша – Агенттіктің Өңірлік өкілдіктері басқармаларына жүгіне алады.

Сонымен қатар, Агенттікте Қоғамдық қабылдау жұмыс істейді, онда азаматтар ақпараттық-анықтамалық сипаттағы консультациялар ала алады және реттеушінің қызметіне қатысты мәселелерді жедел шеше алады.

Агенттік өкілдері өтініш берушілердің әрбір өтінішін қарайды және банк, сақтандыру, микроқаржы салаларындағы, коллекторлық агенттіктер мен кредиттік бюролардың, сондай-ақ бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушыларының қызметіндегі заңнама нормаларына егжей-тегжейлі түсіндірмелер береді. Қажет болған жағдайда Қоғамдық қабылдаудың қызметкерлері қарыз алушылар үшін банктердің, МҚҰ немесе қоғамдық бірлестіктердің өкілдерімен кездесулер ұйымдастыра алады.

Қоғамдық қабылдаудың жұмыс уақыты – дүйсенбі - жұма аралығы сағат 10.00-ден 13.00-ге дейін және сағат 15.00-ден 17.00-ге дейін.

Агенттіктің Қоғамдық қабылдауына жазылу үшін Yermek.Utemisov@finreg.kz электрондық мекенжайға өзінің ТАӘ, ЖСН, байланыс деректерін, ұйымның толық атауын, өтініштің қысқаша сипаттамасын жіберу және міндетті түрде «Азаматтарды қабылдауға жазылу» тақырыбын көрсету қажет немесе осы ақпаратты Қоғамдық қабылдау бөлмесінің қызметкеріне хабарлау, «1459» нөмірі бойынша Агенттіктің call- орталығына қоңырау шалу немесе «Fingramotalline» мобильді қосымшасы арқылы жазу қажет.

white-arrow Тізімге